سندروم روده تحریک پذیر چیست؟
سندروم روده تحریک پذیر یا IBS با نام‌های کولون اسپاستیک، کولون تحریک‌پذیر، کولیت مخاطی و کولیت اسپاستیک نیز شناخته میشود که جزئی از اختلالات سایکوسوماتیک و روان تنی محسوب نیز میشود. این یک بیماری جدا از بیماری التهابی روده است و با سایر بیماری های روده ارتباطی ندارد. سندروم روده تحریک پذیر گروهی از علائم روده ای است که معمولاً با هم بروز میکنند. علائم از فردی به فرد دیگر از نظر شدت و مدت متفاوت است. یک تحقیق از منبعی معتبر سال 2018 نشان میدهد که برای تشخیص آن، متخصصان پزشکی به دنبال علائمی هستند که حداقل سه روز در ماه در سه ماه گذشته رخ داده است.
سندروم روده تحریک پذیر در برخی موارد می تواند باعث آسیب روده شود که رایج نیست. طبق یک مطالعه سال 2022، سندروم روده تحریک پذیر خطر ابتلا به سرطان های دستگاه گوارش را افزایش نمیدهد. اما هنوز هم میتواند تاثیر قابل توجهی بر زندگی شما داشته باشد.
علائم سندروم روده تحریک پذیر
علائم این اختلال معمولاً عبارتند از: گرفتگی شکم، درد شکم، نفخ و گاز، یبوست و اسهال برای افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر رایج است و میتواند فرد هم یبوست و هم اسهال را تواما داشته باشد. علائمی مانند نفخ و گاز معمولاً پس از اجابت مزاج از بین میروند. علائم سندروم روده تحریک پذیر همیشه پایدار نیستند و میتوانند موقتی متوقف شوند، با این حال، برخی از افراد علائم را بصورت مداوم دارند.
درد در سندروم روده تحریک پذیر
درد سندروم روده تحریک پذیر ممکن است مانند گرفتگی شکم باشد. با این حال برای تشخیص، حداقل دو مورد از تجربیات زیر را نیز خواهید داشت:
- کمی تسکین درد بعد از اجابت مزاج
- تغییر در دفعات دفع مدفوع
- تغییر در ظاهر مدفوع شما
تشخیص سندروم روده تحریک پذیر
پزشک یا متخصص اعصاب و روان شما ممکن است بتواند بر اساس علائم شما سندروم روده تحریک پذیر را تشخیص دهد. همچنین ممکن است یک یا چند مورد از موارد زیر را برای رد سایر علل احتمالی علائم شما انجام دهند:
- آیا رژیم خاصی را اتخاذ کرده اید یا گروه های غذایی خاصی را برای مدتی حذف کرده اید تا هرگونه آلرژی غذایی را رد کنید
- نمونه مدفوع را برای رد عفونت بررسی کنید
- برای بررسی کم خونی و رد بیماری سلیاک آزمایش خون انجام دهید
- کولونوسکوپی انجام دهید
- پزشک شما معمولاً فقط در صورتی دستور کولونوسکوپی را می دهد که مشکوک باشد که علائم شما ناشی از کولیت، بیماری التهابی روده (بیماری کرون) یا سرطان باشد.
درمان سندروم روده تحریک پذیر
اگر علائم شما از طریق درمان های خانگی مانند تغییر سبک زندگی یا رژیم غذایی بهبود نیابد، پزشک ممکن است استفاده از داروها را پیشنهاد دهد. افراد مختلف میتوانند به طور متفاوتی به یک دارو پاسخ دهند، بنابراین ممکن است لازم باشد با پزشک خود برای یافتن داروی مناسب خود همکاری کنید.
برخی از داروها برای درمان تمام علائم روده تحریک پذیر استفاده میشوند، در حالی که سایر داروها بر علائم خاص متمرکز هستند. داروهای مورد استفاده عبارتند از:
- داروهایی برای کنترل اسپاسم عضلانی
- داروهای ضد یبوست
- قرص های ضد افسردگی سه حلقه ای برای کاهش درد
- آنتی بیوتیک ها
چه چیزی باعث سندروم روده تحریک پذیر می شود؟
طبق یک مطالعه در سال 2014، اگرچه راه های زیادی برای درمان سندروم روده تحریک پذیر وجود دارد، اما علت دقیق آن ناشناخته است.
علل احتمالی شامل کولون یا سیستم ایمنی بیش از حد حساس است. داشتن علل مختلف احتمالی، پیشگیری از سندروم روده تحریک پذیر را دشوار می کند. فرآیندهای فیزیکی درگیر در این اختلال نیز میتواند متفاوت باشد، اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حرکات کند یا اسپاستیک روده بزرگ که باعث گرفتگی دردناک می شود
- سطوح غیر طبیعی سروتونین در روده بزرگ، بر تحرک و حرکات روده تأثیر می گذارد
- عدم تعادل باکتری ها در دستگاه گوارش
عوامل خطر در سندروم روده تحریک پذیر
در یک مطالعه در سال 2017، عوامل خطر برای سندروم روده تحریک پذیر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ابتلا به مسمومیت غذایی
- قرار گرفتن در معرض آنتی بیوتیک ها
- داشتن اضطراب یا افسردگی
- اختلال علائم جسمی یا روان رنجوری
تحریک کننده سندروم روده تحریک پذیر
برای بسیاری از افراد، کلید مدیریت علائم، ردیابی و اجتناب از محرک‌ها است. مطالعه ای در سال 2017 اشاره میکند که برخی از غذاها و همچنین استرس و اضطراب و استرس پس از سانحه میتواند برای بسیاری از افراد محرک علائم سندروم روده تحریک پذیر باشد.
برخی از غذاها میتواند محرک های رایجی برای بسیاری از افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر باشد. با این حال، برخی از این غذاها ممکن است تأثیر بیشتری نسبت به سایرین بر شما داشته باشند. ممکن است نگه داشتن یک لیست غذایی برای مدتی کمک کند تا بدانید کدام غذاها برای شما محرک هستند.
سودمند است که به آینده نگاه کنید و رویدادهای آینده را لیست بندی کنید و از مواردی که می تواند سطح استرس و اضطراب شما را افزایش دهد اجتناب کنید. این می تواند به شما زمان دهد تا استراتژی هایی برای محدود کردن استرس و اضطراب ایجاد کنید.
دکتر مهدی کریمی دانش آموخته دانشگاه ایران در مقطع پزشک عمومی است. دارای بورد تخصصی بیماریهای اعصاب و روان (متخصص روانپزشک) از دانشگاه شهید بهشتی. عضو کمیته پیشگیری از خودکشی و انجمن روانپزشکان ایران و هم اکنون مشغول به خدمت روانپزشکی در شهر تهران در مناطق پاسداران و بلوار کشاورز است.
